Dictada occitana 2022 : les textes pour le Cantal

AURILLAC, CRANDELLES, LAROQUEBROU, MONTSALVY,
PLÉAUX, SAINT-CERNIN, VIC-SUR-CÈRE

Cuèr negre, extrait de Cuèr negre, Louise Lantuejoul, (IEO Cantal, 1987, p. 55)

Cuèr Negre, quò èra un òme qu'èra vengut al país sans sabeire bien d'ont veniá, amb sa familha : una femna, un enfant de cinc ans o sièis ans e una vaca negra. Demandava la retirada pertot. Èra aquí coma un refugiat, deguns sabiá pas solament son nom. Anèt al castèl per demandar al marquís se podiá pas lo retirar. E lo marquís se faguèt ben pregar un bocin, pardí *, quò li diguèt pas grand causa del monde que veniáun sans sabeire d'endont, plangèt quand mèma aquela familha e li diguèt :
"Tè, ai una fornièu aval jos l’ostau del boriaire que fa pas res, se volètz, vos donarai la retirada."
Pensatz que Cuèr Negre acceptèt còp sec, del còp, mès quand lo monsur vegèt qu’aviá una vaca negra, li diguèt atau :
"A, per exemple, te vau pausar de las condicions : te dòne ben la retirada mès, per la vaca, te defende de la menar pàisser pels cortièus e pel parc. Vòle pas veire aquela bèstia tota negra coma aquò, me sembla que quò’s lo diable.**
– Ò, oui, oui, Monsur. Ò, oui, oui, Monsur, çò faguèt Cuèr Negre (prometèt ben).
– E, çò ditz lo marquís, te dòne la permission de l`anar menar pàisser lo lòng de la rota per la castanhau, mès que quò siaga comprés, pas pels cortièus.
- Oui, oui, Monsur lo Marquís. Oui, oui, Monsur lo Marquís." E quo seguèt fach.
Mas que de quauques jorns la bèstia, pardí, manjava ben lo long del camin ; i aviá de l'èrba, mai per la castanhau atanben, e contunhava de donar lach. ***

* Fin de la dictada dels debutants.
** Fin de la dictada dels mejans.
*** Fin de la dictada dels confirmats.

PAYS DE MASSIAC ET SAINT-FLOUR

Lo temps, extrait de Pròsas de Norib, Pierre Biron (Intégrale des oeuvres, tome II, Lo Convise, 2013, p. 32)

Quo’s pas per dire, mès per un trace de temps, fai un bien trace de temps. La machína de l’univers s’es desrenjada e nos a donat la prima a l'ivern e l’ivern a la prima. Valtres, mes braves amics de la vila, que conussetz quicòm dins aquelas causas, per la rason que z-avetz longtemps estudiat dins las escòlas o dins les libres, deuratz espiar de veire d’ont quò ven. Per ieu, sabetz, l-i conusse res, es verai que soi un brave pauc bèstia*; a, rai d'aquò, tot lo monde pòt pas estre licenciat, e, per ma part, n’ai pas jamai pensat a me faire recebre dins aquela societat.
Trֳòbe qu'ai bien pro a faire per laurar mos champs o rasar o rastelar mos prats, mai los prats enquèra que se fótia, mès los champs me'n fason veire, tiratz, a causa que produison de tarnejas gròssas coma d’agulhadas e lònjas coma de córdas de fenar : n’i auriá per faire de tisana a totes les malautes d’aqueste despartament **, e per desrabar la darreiriá, lo diable el mèma ne’n vendriá pas a bot sans se damnar.
Agara qu'a plogut, ivernat, ecirat que tot ne’n fuma, sabe pas trop quanh biais farai per botar ma terra en tren per samenar mas trufas lo mes que ven o a la fin d’aqueste ; n’i a per venir neici, sabe pas bien z-o vendrai pas, mai benleu o soi dejà un bocln, mès tant pire, sariá pas lo prumier ni mai lo darrier… malirosament. ***

* Fin de la dictada dels debutants.
** Fin de la dictada dels mejans.
*** Fin de la dictada dels confirmats.

PAYS GENTIANE : RIOM-ÈS-MONTAGNE

Daus vistons dins la nuèch, Joan-Peire Lacomba (Letras d’Òc, 2015, p. 80-81)

L’Enric butiguet la pòrta sens menar de bruch. La pendula anava picar las cinc oras e mieja.
Pusleu que de riscar un ocinada, alumet un chalelh emb son briquet apuei s’assitet dins lo canton, sus lo pus vielh daus archabancs e se botet de furgar las cendres que coatavon de bravas brasas. I pauset per dessus un pauc de jornal e de las brostas de chaupre e enquera per dessus doas o tres petitas estelas.*
Lo fuec montet redde, clar e rosse coma la luna qu’aviá esclairat son chamin.
La pensada del biais que ’quò seriá estat agradiu de se coconar contra una femna aimada, de leu s’endurmir dins sa chalor rasseguranta davant i contar, quante drubiriá ela sos uelhs, son chaminar de la nuech emb-d’aquel estranhe seguelon, aquela pensada demoret pas longtemps dins son chais e sa testa tornet tot entiera d-a la bèstia grisa e fauva, a sa larja eschina lena jos la genta raior de la luna de març.**
Besiquet aquí, treici a la venguda d’un pauc mai de jorn, apuei s’anet chamjar sens menar de bruch e s’engulhet dins los estables, totjorn carculant d-a son viatge de çò qu’era desjà la nuech passada.
Los jorns d’apres, tres còps tornet far lo mesma chamin, a pariera ora, profechant de la clardat de la luna que fasiá mas en desmenir.
Mas jamai lo lop tornet pas dins sa dralha.
E l’Enric sauguet jamai si aviá ben fach de botar a son espanla son fusilh charjat.***

* Fin de la dictada dels debutants.
** Fin de la dictada dels mejans.
*** Fin de la dictada dels confirmats.